In het woordenboek wordt agressief gedrag omschreven als dat je gewelddadig en bedreigend overkomt. In Wikipedia wordt agressie gedefinieerd als een gerichte kwaadheid die juist het belang van effectieve communicatie kan dienen. Een andere definitie is dat agressie een uiting is van frustratie op basis van angst en onmacht.

Wanneer agressie inderdaad een uiting is van frustratie op basis van angst en onmacht, dan kun je agressie zien als een hulpvraag.

Als je agressie ziet als hulpvraag geeft het je de kans het te hanteren, iets mee te doen.

Ik denk dat, hoe je het ook wendt of keert, agressie uiteindelijk een hulpvraag is. Soms is de hulpvraag direct te zien en soms moet je heel ver zoeken. Agressie is in elk geval een uiting van onmacht. De onmacht kan komen door een verstandelijke beperking, ziektebeeld of verslaving. Een andere mogelijkheid is dat agressie gebruikt wordt als middel. Dat kan komen omdat we uit ervaring weten dat agressie als middel werkt om iets voor elkaar te krijgen.

In de afbeelding op zijn een aantal voorbeelden van agressie te zien.

Waarom kan iemand agressief zijn?

Onmacht is één van de oorzaken van agressie. Vanuit onmacht kan het zijn dat iemand gefrustreerd raakt en daar komt weer stress uit voort. Vanuit stress kan iemand agressief reageren.

Onmacht komt onder andere omdat je niet meer weet wat je moet doen. Bijvoorbeeld wanneer je niet weet hoe je bepaalde vragen moet stellen, je niet meer weet hoe het dagprogramma eruit ziet of wat er van jou verwacht wordt. Hiervan kan je gefrustreerd raken en wanneer je deze frustratie niet kan aangeven of controleren, krijg je stress. Vanuit een stresssituatie reageren je altijd en die reactie kan dus een agressieve reactie zijn.
 

Stel je voor dat je iets probeert duidelijk te maken, maar de ander begrijpt niet wat je bedoelt. Het is nu al de vierde keer dat je hetzelfde verhaal vertelt, maar nog steeds is het bij de ander niet duidelijk en op een andere manier uitleggen lukt je niet. Je wordt ongeduldiger en daardoor ga je harder praten. Met meer stemvolume leg je het verhaal voor een vijfde keer uit. De irritatie gaat in je lichaam zitten waardoor de spieren gaan aanspannen. De frustratie wordt groter en door de oplopende spanning beginnen je handen te trillen. De kans dat je agressiever gaat reageren door te gaan schreeuwen, te vloeken of weg te lopen, wordt groter. Iedereen maakt deze situatie wel eens mee. Op je werk, thuis of ergens anders.

Stel je nou eens voor dat je een hulpvraag hebt omdat je bijvoorbeeld een verstandelijke handicap hebt. Je wilt aangeven dat je buiten een wandeling wilt maken, maar de begeleiding die jou wil helpen begrijpt het niet en interpreteert je verhaal anders dan wat je bedoelt. Je probeert het nogmaals maar weet niet hoe je het anders moet communiceren. Door jouw verstandelijke handicap kan je moeilijk met emoties omgaan. In plaats van hard beginnen te schreeuwen, begin je hard op de tafel te slaan en schop je de eerste stoel die je tegenkomt omver. De hulpvraag is duidelijk: help mij om mijn verhaal te kunnen vertellen, want alleen kan ik het niet!

Iedereen heeft duidelijkheid nodig of hij nou wel of niet een handicap heeft. Duidelijkheid krijg je door op een passende manier te communiceren en door aan te geven wat de verwachtingen zijn. Want wanneer men teleurgesteld raakt omdat de verwachtingen anders zijn dan het resultaat, ontstaat er vanuit uit die teleurstelling een agressieve reactie.